Μία πλειάδα προκλήσεων αντιμετωπίζουν οι Δήμοι μετά τις πληγές που άφησε στο σώμα τους η Μνημονιακή λαίλαπα 

Του Γρηγόρη Κατωπόδη* 

“Μαζί με τα χλωρά κάηκαν και τα ξερά”. Αυτή είναι η παροιμία που, πέρα και πάνω από κάθε άλλη, μπορεί να εκφράσει τι συνέβη στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης κάθε βαθμού τα χρόνια του Μνημονίου. 

Και βέβαια δεν θα μπορούσε να συμβεί διαφορετικά, στο κλίμα γενικευμένης διάλυσης των κρατικών δομών που επικράτησε τα δέκα χρόνια μέχρις ότου βρεθούμε στην έξοδο της λαβυρινθώδους μνημονιακής περιόδου. 

Σήμερα, αυτή η έξοδος σημαίνει ταυτόχρονα ένα καμπανάκι που ηχεί ως προειδοποίηση: το Μνημόνιο μπορεί να έφυγε, αυτό δεν σημαίνει όμως πως τα οικονομικά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή των πολιτών βρίσκονται σε αποδεκτό επίπεδο. Δεν είναι πουθενά πιο προφανής αυτή η παραδοχή παρά στην ίδια την μητροπολιτική περιοχή της πρωτεύουσας, την Αττική. 

Η χρηματοδότηση των Δήμων, για παράδειγμα, παραμένει σε οριακά χαμηλό επίπεδο, με τα επιτόκια δανεισμού από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων να βρίσκονται σε δυσανάλογα υψηλά επίπεδα. 

Η έλλειψη χρηματοδότησης αντανακλάται όμως και σε ορισμένες άλλες πτυχές της λειτουργίας των Δήμων, με τρανταχτό παράδειγμα την στελέχωσή τους. Εκεί όπου θα έπρεπε να διατηρηθεί ο κανόνας της μίας πρόσληψης για κάθε αποχώρηση, ανοίγονται παράθυρα για εκχώρηση και ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών των Δήμων, όπως με το πρόσφατο άρθρο 179 του αναπτυξιακού νόμου στο οποίο είμαστε κατηγορηματικά αντίθετοι, καθώς στραγγαλίζει την δυνατότητα των Δήμων να παρέχουν με ίδια μέσα τις υπηρεσίες που πρέπει στους φορολογούμενους δημότες.

Μιλάμε φυσικά για τις αναγκαίες υπηρεσίες που καθιστούν μία πόλη λειτουργική, προκειμένου να υπηρετεί την καθημερινότητα του δημότη. Η αποκομιδή των απορριμάτων, για παράδειγμα, στην οποία απαιτούνται επενδύσεις προκειμένου οι Δήμοι να προχωρήσουν στην καθολική εφαρμογή της ανακύκλωσης με διαλογή στην πηγή (στην οποία ο Δήμος Βύρωνα είναι πρωτοπόρος) και να περιορίσουν τα σύμμεικτα απορρίματά τους, που με  τη σειρά τους είναι αυτά που δημιουργούν την ανάγκη οριοθέτησης νέων ΧΥΤΥ με κόστος για τον φορολογούμενο. 

Ακόμα και η πολιτική προστασία, μέσω της προτεραιοποίησης των έργων-παρεμβάσεων στα ρέματα για να ανταπεξέλθουν στην επιδεινούμενη κλιματική αλλαγή, ή οι παρεμβάσεις στο Παραλιακό Μέτωπο, την Αθηναϊκή Ριβιέρα που αποτελεί πόλο έλξης για χιλιάδες επισκέπτες και οι επεκτάσεις του Μετρό και των Μέσων Σταθερής Τροχιάς σε πυκνοκατοικημένους Δήμους που “στενάζουν” από τα κυκλοφοριακά προβλήματα. 

Δεν είναι όμως οι υπηρεσίες που διατηρούν την κοινωνική συνοχή – και εδώ επιστρέφουμε στην παραδοχή πως τα οικονομικά των πολιτών δεν βρίσκονται ακόμα σε αποδεκτό επίπεδο. Γεγονός που δημιουργεί ξεκάθαρα ερωτηματικά για την διαφαινόμενη κατάργηση προγραμμάτων όπως τα κοινωνικά γεύματα και το παντοπωλείο για ανθρώπους που διαβιούν κάτω από το όριο της φτώχειας και δυσκολεύονται να βγάλουν τα προς το ζην. 

Η μεταμνημονιακή εποχή απαιτεί σίγουρα σκέψη “έξω από το κουτί” προκειμένου να μην επιστρέψουν οι παθογένειες που οδήγησαν στη χρεοκοπία της χώρας – απαιτούν όμως και διαφύλαξη του ευεργετικού ρόλου που μπορούν να παίξουν οι Δήμοι, ενθαρρύνοντας ταυτόχρονα και την συμμετοχή και το ενδιαφέρον των δημοτών στα κοινά. Έστω και μετά από δέκα χρόνια “κλιβάνου”, τα χλωρά μπορούν και πρέπει να διαχωριστούν από τα ξερά.